Memy internetowe. Co o nich myślimy?

Czym są według Polaków memy? W badaniu „Historia obrazkowa Polski w memach i szerach” GfK Polonia i Clue PR, autorstwa Marty Biercy (Gfk) i Alicji Wysockiej-Świtały (Clue PR) eksperci i fani memów deklarują, że memem może być niemal wszystko. Obrazek skomentowany jednym słowem lub krótkim tekstem, przewrotny rysunek, grafika, żart słowny lub fragment . Ważne, aby mem był skrótem myślowym, łatwym do uchwycenia i zrozumienia przez szerokie grono odbiorców.

Dlaczego Polacy tak chętnie dzielą się memami? Z badania wynika, że memy spełniają trzy podstawowe role: rozśmieszają, pozwalają dzielić się opiniami oraz budują poczucie wspólnoty, skupionej wokół danej tematyki czy poglądów. Funkcja rozrywkowa jest wymieniana jako najważniejsza – zdaniem 69% badanych memy są zabawne, według 67% ośmieszają poważne tematy i pozwalają nabrać dystansu, a dla 64% ich tzw. szerowanie, czyli dzielenie się nimi w sieci to dobra zabawa i forma relaksu. Do ulubionych memów lubimy wracać – zdaniem 52% badanych memy mogą być ponadczasowe. Rozmówcy w badaniu jakościowym deklarowali, że oglądanie memów jest dla nich pretekstem do przerwy w pracy i zdrowszą alternatywą dla .

Memy mają też poważniejszą stronę – pełnią opiniotwórczą rolę oraz umożliwiają poznanie nastrojów społecznych. Nawet jeśli rzeczywistość przedstawiona jest w memach w krzywym zwierciadle, można przez nie odczytać bolączki społeczne i stosunek do polityki czy mniejszości narodowych. Potwierdza to badanie: dla 67% szerowanie memów to forma wyrażenia opinii, 64% badanych uważa, że memy służą do wyrażania nastrojów w trudnych czasach, w tym emocji takich jak frustracja, irytacja i gniew. Memy to nośniki opinii, a nie źródła informacji same w sobie. Jak podkreśla dr Piotr Cichocki, etnograf z UW, memy rzadko przekazują nowe informacje, raczej służą do nadawania nowego kontekstu danej sytuacji czy wydarzeniu.

Ciekawym wnioskiem jest funkcja wspólnotowa memów, podkreślana zarówno w badaniu ilościowym, jak i wśród ekspertów. 61% badanych deklaruje, że nie trzeba być „na poziomie”, aby rozumieć memy.

– Oczywiście są memy, które zrozumieją wybrani, ale te najbardziej popularne są takie dlatego, że wszyscy je lubią i rozumieją – komentuje socjolog Krzysztof Domeradzki.

A te najbardziej lubiane rozprzestrzeniają się wirusowo: 32% udostępnia memy lubiane przez znajomych. Katarzyna Nowakowska, redaktor naczelna portalu Foch.pl, podkreśla, że te wspólnoty często łączy poczucie humoru. – Śmieszne memy najlepiej się niosą. Chętniej dzielimy się rzeczami, które nas bawią. Taka wspólnota śmiechu bardzo ludzi łączy – mówi Nowakowska.

Jakie są cztery ulubione tematy memów wśród Polaków? Wygrywa zdecydowanie polityka: aż 64% badanych deklaruje, że najchętniej ogląda i dzieli się memami o tematyce politycznej. Ponad połowa (51%) interesuje się memami o związkach i relacjach damsko-męskich, tyle samo o zjawiskach i grupach społecznych (w tym mniejszościach, uchodźcach, innych rasach etc.). Zaskakująco duża grupa młodych Polaków deklaruje, że podobają jej się memy na temat życia zawodowego i rynku pracy (42% osób w wieku 16-29 lat), w których szefowie zwykle przedstawieni są jako leniwi dyletanci, a pracownicy jako osoby znudzone codzienną rutyną i niechętne do większego wysiłku. Typów memów jest bardzo dużo, a 84% badanych udostępnia i lubi memy różnych autorów i nie jest związana z jednym stylem komentowania rzeczywistości.

Co w skrócie wynika z badania? Jeśli chcemy szybko zorientować się, co w danym momencie trapi, bawi lub wprawia Polaków w stan niepokoju – memy są tego doskonałym źródłem. Najpopularniejsze pokazują sympatie i antypatie polityczne, grupy społeczne będące na celowniku czy podejście do ról społecznych kobiet i mężczyzn. Spełniają funkcję, jaką przez wiele lat pełnił kabaret, ale są bardziej egalitarne i dostępne. I co jest pewnie ich największą siłą – wystarczy pół minuty by mem zrozumieć, i drugie pół, by podzielić się nim ze światem.